beroep gezondheidsrisico antennemast zinloos

Door

Beroep gezondheidsrisico antennemast is zinloosberoep antennemast

Een niet echt bemoedigende titel! Toch geeft dit op dit moment wel de juridische realiteit weer over (hoger) beroep inzake gezondheidsrisico’s van de plaatsing van antennemasten. U zult dus met iets beters moeten komen voor een geslaagd (hoger) beroep!

Wat was er aan de hand? 

Het college van B&W had een omgevingsvergunning verleend voor onder meer de plaatsing van een antennemast voor mobiele telefonie. De betreffende antennemast is een vrijstaande stalen vakwerkconstructie met een hoogte van 39,90 m. Het bouwwerk is in strijd met het geldende bestemmingsplan.

Appellanten betogen onder meer dat het college uit voorzorg had moeten afzien van de verlening van de omgevingsvergunning vanwege gezondheidsrisico’s. Zij verwijzen daarbij naar de EU-resolutie van 2 april 2009 (…) waaruit volgt dat nog veel onduidelijkheid bestaat over de gezondheidsrisico’s en de veiligheid met betrekking tot blootstelling van mensen aan elektromagnetische velden.

De Afdeling overweegt “De rechtbank heeft terecht geoordeeld dat het college niet gehouden was  de gevraagde omgevingsvergunning uit voorzorg te weigeren vanwege het onvoldoende bestaan van inzicht in de gezondheidsrisico’s. De rechtbank heeft daarbij terecht gewezen naar de uitspraken van (…), waarin de Afdeling heeft overwogen dat de Gezondheidsraad in het rapport ‘Elektromagnetische velden, jaarbericht 2008’ van maart 2009 heeft vermeld dat volgens de Commissie Elektromagnetische velden er geen aanwijzingen zijn dat blootstelling aan radiofrequente velden in de woonomgeving leidt tot gezondheidsproblemen. 

In de uitspraak (…) is voorts een door de Stichting (…) opgesteld deskundigenbericht genoemd. In dat deskundigenbericht is vermeld dat uit wereldwijde onderzoeken naar de effecten van radiofrequente elektromagnetische velden blijkt dat radiofrequente elektromagnetische velden een nadelig gezondheidseffect kunnen hebben. Lees verder in r.o. 14.1 van uitspraak ABRS 5 december 2018, no. 201801062/1/A1.  [beroep gezondheidsrisico]

hoogspanningsverbinding en onzekerheid over gevolgen voor gezondheid

Door

Hoogspanningsverbinding – Wonen in nabijheid van hoogspanningsverbinding en de onzekerheid over alle gevolgen van de voorziene hoogspanningsverbinding op de gezondheid

Het Rijk heeft een inpassingsplan vastgesteld om de aanleg van de “Randstad 380 kV-verbinding Noordring Beverwijk – Zoetermeer” mogelijk te maken. Het plan voorziet gedeeltelijk in de aanleg van een gecombineerde bovengrondse verbinding waarvoor een indicatieve magneetveldzone van 50 meter geldt aan weerszijden. Deze hoogspanningsverbinding zal gedeeltelijk een oude verbinding vervangen.

In deze uitgebreide uitspraak van de Afdeling komt het onderdeel ‘gezondheid’ uitvoerig aan de orde. Aan de orde komen:

  • ziekte van Alzheimer
  • mensen met elektronische implantaten en piekbelasting van hoogspanningsverbinding
  • wonen in magneetveldzone

Eén van de omwonenden betoogt in beroep dat de Minister ten onrechte geen rekening heeft gehouden met het feit dat het risico op het krijgen van de ziekte van Alzheimer door het wonen in de nabijheid van een hoogspanningsverbinding zou worden vergroot. Hij betoogt dat ten onrechte niet duidelijk is wat de gevolgen van de aanwezigheid van de hoogspanningsverbinding op een afstand groter dan 50 meter zijn voor het risico op het krijgen van de ziekte van Alzheimer.

Volgens een Zwitsers onderzoek bestaat er een statistische relatie tussen het wonen binnen 50 meter van hoogspanningsverbindingen en sterfgevallen als gevolg van de ziekte van Alzheimer. De auteurs van het rapport geven aan dat geen verhoogde kans is geconstateerd als men verder dan 50 meter van de hoogspanningsverbindingen woont. Hoogspanningsverbindingen veroorzaken een magnetisch veld.

Interessant aan deze uitspraak is dat de Afdeling aangeeft dat “het, gelet op de complexiteit daarvan, niet mogelijk is om zekerheid te verkrijgen over alle gevolgen van de voorziene hoogspanningsverbinding op de gezondheid. Het advies van VROM is, (…), aan te merken als een beleidsmatige keuze, gebaseerd op de resultaten van een evaluatie van de beschikbare wetenschappelijke gegevens en in aanmerking genomen de onzekerheden van de uitkomsten van de relevante wetenschappelijke onderzoeken. Verder bestaat (…) thans de behoefte aan de voorziene hoogspanningsverbinding. Daarom hebben de ministers bij de vaststelling van het rijksinpassingsplan zich in redelijkheid op het standpunt kunnen stellen dat zij zich op het moment van vaststelling van het rijksinpassingsplan op het advies van VROM mochten baseren.”

Een ander interessante conclusie is dat volgens de Afdeling bedrijven, en landbouwgrond geen gevoelige bestemmingen zijn in de zin van het advies van VROM. Zie r.o. 21.2 van de uitspraak.

Noot MH:

Uit de overwegingen van de Afdeling leid ik af dat je als omwonende in de nabijheid van een toekomstige hoogspanningsverbinding min of meer in de kou staat. Zonder tegenrapport van een wetenschappelijke instelling sta je min of meer kansloos tegenover de overheid. Van een afstand bekeken is het eigenlijk heel vreemd dat het aspect gezondheid zo relatief gemakkelijk wordt weggeschoven en ondergeschikt lijkt aan het economische belang van de aanleg van de 380 kV-verbinding. De vele onzekerheden op de effecten voor de gezondheid zouden toch moeten leiden tot meer grondig onderzoek en het (voorlopig) afzien van de aanleg van bovengrondse hoogspanningsverbindingen in de nabijheid van mensen. Lees meer over hoogspanningsverbindingen en gezondheid.

Zie uitspraak ABRS 5 juni 2013, no. 201210308/1/R1.

hoogspanningsmasten gezondheid en bestemmingsplan

Door

Hoogspanningsmasten gezondheid en tips voor bestemmingsplanhoogspanningsmasten gezondheid

Het verband tussen blootstelling aan hoogspanningslijnen en ziekte is niet aangetoond

Elektriciteit wordt vanuit een energiecentrale naar de gebruiker getransporteerd. Bij het transport van elektriciteit ontstaan magnetische velden. De sterkte van het magnetische veld hangt af van de stroom door de draden en de fasevolgorde van deze draden. Vanwege het magnetische veld bestaat er bij veel mensen de angst om in de nabijheid van hoogspanningsmasten te wonen. De vraag is of dit al dan niet terecht is.

Er zijn in de periode 2000-2012 een flink aantal rapporten verschenen over onderzoek naar een verband tussen de blootstelling aan hoogspanningslijnen en het ontstaan van ziekten. De bekendste onderzoeken zijn de invloed van hoogspanningslijnen op:

  • pacemakers (Fins onderzoek);
  • ziekte van Alzheimer (Zwitsers onderzoek);
  • leukemie bij kinderen.
De conclusies uit deze rapporten lijken niet direct verontrustend. Uit het Finse onderzoek blijkt dat het elektrische veld van een 400 kV hoogspanningslijn een pacemaker kan verstoren. Het risico wordt echter niet groot geacht. Volgens de Zwitserse onderzoekers is er een verhoogd risico op de ziekte van Alzheimer voor de relatief kleine groep die minstens 10 jaar op dezelfde plek had gewoond op minder dan 50 m van een hoogspanningslijn. De Gezondheidsraad heeft diverse opmerkingen op het onderzoek en vindt bijvoorbeeld dat het bepalen van de woonduur nauwkeuriger had gekund. Volgens de Gezondheidsraad is meer onderzoek nodig om conclusies te kunnen trekken.
Tenslotte is het nog onzeker of de blootstelling aan hoogspanningslijnen op de lange termijn tot een mogelijke verhoging leidt op leukemie bij kinderen. Vooralsnog zijn er geen aanwijzingen dat blootstelling tot kinderleukemie kan leiden.
Hoewel er geen directe aanwijzingen zijn dat blootstelling aan hoogspanningslijnen tot ziekten leiden, krijg ik evenmin de indruk dat het uitgesloten is. Hoe moet je hier in de praktijk mee omgaan bij de voorbereiding van een bestemmingsplan of ruimtelijk besluit?

Tip 1: Hanteer het voorzorgsbeginsel

Hoewel er geen directe aanwijzingen zijn gevonden voor een oorzakelijk verband tussen blootstelling aan magnetische velden van hoogspanningslijnen en het ontstaan van ziekten, bestaat er wel onzekerheid. Het lijkt dan ook verstandig om nieuwe situaties waarbij vooral kinderen worden blootgesteld aan magneetvelden van bovengrondse hoogspanningslijnen, zoveel mogelijk te vermijden. Uit jurisprudentie blijkt dat het advies in de brief van de Staatssecretaris van 31 oktober 2005 nog steeds actueel is. Het komt op het volgende neer:
“Op basis van het voorgaande adviseer ik u om bij de vaststelling van streek- en bestemmingsplannen en van de tracés van bovengrondse hoogspanningslijnen, dan wel bij wijzigingen  in bestaande plannen of van bestaande hoogspanningslijnen, zo veel als redelijkerwijs mogelijk is te vermijden dat er nieuwe situaties ontstaan waarbij kinderen langdurig verblijven in het gebied rond bovengrondse hoogspanningslijnen, waarbinnen het jaargemiddelde magneetveld hoger is dan 0,4 microtesla (de magneetveldzone).”
Voor langdurige blootstellingen wordt uitgegaan van kinderen in de leeftijdscategorie tot 15 jaar die wonen, of verblijven in scholen, crèches en kinderopvangplaatsen die zijn gelegen in magneetveldzones.
Als gevoelige bestemmingen worden aangemerkt: woningen, scholen, crèches en kinderopvangplaatsen. Locaties waar zich wel kinderen kunnen bevinden, maar waar de verblijftijd vergeleken met wonen kort kan worden bestempeld, zoals sportvelden, speeltuinen, zwembaden, e.d., worden niet aangemerkt als gevoelige bestemming.

Tip 2: Bereken de breedte van de magneetveldzone 

Het is verstandig om de breedte van de specifieke magneetveldzone te laten berekenen door een deskundige in overleg met de netbeheerder. Het RIVM heeft hier een praktische handreiking voor gemaakt. Voor details en het onderscheid tussen specifieke en indicatieve zones verwijs ik naar deze handreiking. Ook om omwonenden inzicht te geven in de risico’s van de beoogde hoogspanningslijnen is een dergelijk onderzoek verstandig. De breedte van de zone kan later worden vertaald naar het bestemmingsplan. Deze gestandaardiseerde onderbouwing kun je tevens als onderbouwing in het bestemmingsplan opnemen. 
Wat moet u verder onderzoeken?
Volgens de Afdeling moet naast de omvang van de magneetveldzone, de verblijfsduur van de gebruikers onderzocht worden en de magnetische veldsterkte.

Tip 3: Leg de zone vast in regels en verbeelding van het bestemmingsplan

Zoals ik hiervoor heb opgemerkt is het verstandig om de berekende zone vast te leggen in de verbeelding van het bestemmingsplan. Op deze manier kan de uitkomst van het verrichte onderzoek en het woon- en leefklimaat geborgd worden in het bestemmingsplan. In bijv. de dubbelbestemming ‘Leiding – Hoogspanningsverbinding’ (zie SVBP2008).

Ook is het mogelijk om in de planregels een verbod op te nemen in de regels van een gevoelige bestemming. In de bestemming ‘Wonen’ kan bijv. worden opgenomen dat het verboden is de woningen te (laten) gebruiken als hoofdverblijf voor personen jonger dan 15 jaar. De Afdeling heeft een dergelijke regel toelaatbaar geacht (zie onderstaand jurisprudentieoverzicht).

Hierbij moet in de definitie van ‘hoofdverblijf’ worden opgenomen dat het gaat om een periode van 6 maanden tot een jaar.

Belangrijke jurisprudentie:

  • ABRS 25 januari 2012, LJN: BV1833 – voorwaarde in vrijstellingsbesluit over gebruik appartementen ruimtelijk relevant
  • ABRS 12 januari 2011, LJN: BP0553 – voorwaarde in vrijstellingsbesluit over gebruik appartementen niet handhaafbaar
  • ABRS 29 december 2010, LJN: BO9217 – beleidskeuze voor magneetveldzone van 0,4 uT voor nieuwe situaties is niet onredelijk;
  • ABRS 19 september 2007, LJN: BB3848 – onderzoek doen naar omvang magneetveldzone, verblijfsduur gebruikers en magnetische veldsterkte.

Hulp nodig bij implementatie en onderbouwing van hoogspanningslijnen in het bestemmingsplan?