VNG-brochure Bedrijven en milieuzonering: neem nooit klakkeloos de richtafstanden over

Volgens het Nationaal Programma Herbestemming is er sprake van een trendbreuk in de ruimtelijke ontwikkeling van ons land. Er staat volgens de brief maar liefst ruim 8 miljoen m² kantoorruimte, 1,8 miljoen m² winkelruimte, 300.000 woningen en ongeveer 12 miljoen m² bedrijfsruimte leeg!

Zoals jullie weten kan de VNG-brochure ‘Bedrijven en milieuzonering (2009)’ ook in bestaande situaties een hulpmiddel zijn, al moet de toetsing wat terughoudender uitgevoerd worden dan in nieuwe situaties.

Hieronder geef ik aan waarom je niet klakkeloos de richtafstanden uit de VNG-brochure moet volgen.

De toepassing van de VNG-brochure Bedrijven en milieuzonering in bestaande situaties

Volgens vaste jurisprudentie is de VNG-brochure bedoeld voor nieuwe situaties (nieuwbouw) en niet voor de toetsing van bestaande situaties. Toch volgt uit de rechtspraak dat de gebruikte richtafstanden in de brochure bij bestaande conflictsituaties een indicatie kunnen geven van de mate van hinder. Dit betekent dat de VNG-brochure ook als hulpmiddel gebruikt kan worden in een bestaande bebouwde omgeving, alhoewel wat terughoudender.

Waarom u de richtafstanden uit de VNG-brochure niet klakkeloos moet overnemen

Hoewel de in de VNG-brochure opgenomen afstanden indicatief zijn, geldt de brochure in de praktijk ook wel als ‘pseudo-wetgeving’. Wanneer aan de afstandsnormen wordt voldaan, is in beginsel sprake van een goede ruimtelijke ordening. De meeste gemeenten maken dan ook bij het maken van bestemmingsplannen veelvuldig gebruik van de VNG-brochure.

Uit een uitspraak van 12 september 2012, no. 201109891/1/R3 van de Afdeling blijkt dat het niet verstandig is om de afstanden uit de VNG-brochure klakkeloos over te nemen bij het opstellen van bestemmingsplannen. 

Wat was er aan de hand?

De gemeente had op een afstand van 50 meter van een schadeherstelbedrijf woningen mogelijk gemaakt in een bestemmingsplan. Volgens de gemeente betrof het gebied een zogenaamd ‘gemengd gebied’ in de zin van de VNG-brochure (Let op: dit is wat anders dan een ‘gebied met functiemenging’!).

In de VNG-brochure Bedrijven en milieuzonering wordt voor autoplaatwerken een richtafstand van 100 meter aanbevolen. Deze afstand kan voor het omgevingstype ‘gemengd gebied’ met één afstandsstap terug worden gebracht tot 50 meter. De eigenaar van het schadeherstelbedrijf kon zich niet vinden in de afstand van 50 meter en stelde dat de gemeente onvoldoende onderzoek had uitgevoerd naar de door zijn bedrijf voortgebrachte geluidhinder. Volgens de eigenaar kent het bedrijf een 24-uursservice en zal de beoogde woningbouw op zo’n korte afstand leiden tot een belemmering van de bedrijfsvoering.

Volgens de gemeente bestond er geen reden om af te wijken van de richtafstand van 50 meter vanwege de kwalificatie als gemengd gebied. Nu aan deze richtafstand wordt voldaan is er volgens de gemeente sprake van een goed woon- en leefklimaat ter plaatse van de voorziene woningen en zullen de woningen het bedrijf niet beperken.

Volgens de Afdeling  heeft het bedrijf aannemelijk gemaakt dat ondanks dat aan deze richtafstand wordt voldaan, niet vaststaat dat zij door de voorziene woningen niet in haar bedrijfsvoering zal worden beperkt. Volgens de Afdeling is het volgende van belang:

• het bedrijf kent een 24-uursservice
• het laden en het losssen vindt plaats aan de zijde van het bedrijf waar de voorziene woningen op 50 meter afstand liggen
• de woning die nu maatgevend is voor de geluidbelasting van het bedrijf, staat op een afstand van 105 meter van het bedrijf.