Intensieve veehouderij en gezondheid – nieuwe jurisprudentie

Volksgezondheid in relatie tot ruimtelijke planvorming staat de laatste tijd steeds vaker in de belangstelling. Behalve meer jurisprudentie krijgt het onderwerp ook meer politieke aandacht. Vanuit de politiek is onlangs verzocht om de volksgezondheid een prominentere rol te laten spelen in ruimtelijke besluitvorming, zoals bij de vaststelling van een bestemmingsplan.

Met name de bezorgdheid over de gezondheidsrisico’s van grootschalige intensieve veehouderij voor bewoners van het platteland krijgt speciale aandacht. Behalve de vrees op besmetting op mensen van dierziekten, zoals Q-koorts, worden ook de gezondheidseffecten van stikstof, fijn stof en geur gevreesd.

Op 30 april 2014 is er opnieuw een uitspraak van de Afdeling verschenen over de relatie een goede ruimtelijke ordening, uitbreiding van een intensieve veehouderij en volksgezondheid. In deze uitspraak toetst de Afdeling het aspect gezondheid wat minder terughoudend. Deze uitspraak laat verder zien hoe gezondheid praktisch kan doorwerken in een bestemmingsplan en is om die reden interessant.

Gezondheid en een goede ruimtelijke ordening

Tot dusverre voerde de Afdeling een terughoudende toets uit met betrekking tot het aspect gezondheid: “dat de mogelijke besmetting van dierziekten vanwege nabijgelegen agrarische bedrijven een mee te wegen belang is bij de vaststelling van een bestemmingsplan, maar dat de bestrijding van besmettelijke dierziekten zijn regeling primair vindt in andere wetgeving en daarnaast aan een omgevingsvergunning voorschriften kunnen worden verbonden om de gevolgen voor de volksgezondheid te voorkomen dan wel te beperken.” Zie uitspraak ABRS 9 februari 2011, no. 200907470/1/R3.

In een uitspraak van 30 april 2014 lijkt de Afdeling deze terughoudendheid enigszins te verlaten. De raad dient volgens de Afdeling: “In het kader van een aanvaardbaar woon- en leefklimaat te onderzoeken of een plan niet zodanige risico’s voor de volksgezondheid meebrengt dat, gelet daarop, een aanvaardbaar woon- en leefklimaat onvoldoende is gewaarborgd.”

In deze uitspraak worden in het kader van een aanvaardbaar woon- en leefklimaat, behalve het risico op dierziekten voor mensen, ook de risico’s van fijn stof en geur op de volksgezondheid betrokken, zoals in de opgestelde Gezondheidseffectscreening (GES) door de GGD ook was onderzocht. In voorgaande uitspraken kon de verwijzing naar GGD-rapportages er niet toe leiden dat vrees voor de volksgezondheid aangenomen zou moeten worden.

De gemeente heeft de aan te houden afstand tussen een intensieve veehouderij en een woning naar het bestemmingsplan vertaald door middel van de aanduiding ‘zone landschap, leefomgeving en gezondheid’. Met name de aanbevelingen in het GES zijn interessant en het lezen waard.

Voor gemeenten is het belangrijk om deze ruime toets met betrekking tot gezondheid uit te voeren bij een ruimtelijk besluit dat voorziet in een uitbreiding van een intensieve veehouderij.