Tuinsteden als oplossing voor pandemieën?

Tijdens de lockdowns die we hebben meegemaakt om de verspreiding van Covid-19 tegen te gaan, is het wel heel erg duidelijk geworden hoe belangrijk groene ruimte in een woonomgeving is. Je zult als gezin maar ‘3-hoog-achter’ in een krappe bovenwoning wonen in bijvoorbeeld Rotterdam-Zuid en een lockdown moeten meemaken. Dat valt niet mee. De beleving van zo’n lockdown is anders als je ruim woont en/of de mogelijkheid hebt om dichtbij je woning naar een park te lopen.

Sport- en voetbalveldjes, wandelmogelijkheden en groene ruimte in de buurt van de woning zijn belangrijk voor mensen om voldoende te kunnen bewegen. Waar we nu keihard achter zijn gekomen gaat geheel in tegen het principe van de laatste jaren in de stedenbouw en ruimtelijke ordening: verdichten, verdichten en nog eens verdichten. Dit principe is ingesteld op ruimtelijke efficiëntie en maximalisatie in breed opzicht en veel minder op menselijk welzijn. De mens heeft ook behoefte aan rust en ruimte.

Een mooi basisontwerp is het principe van de tuinsteden van Ebenezer Howard. Deze ontwerpideeën zijn ontstaan als gevolg van de industriële revolutie, met veel vervuiling en uitstoot van industrie en smerige steden. Hoewel dit laatste tegenwoordig niet te vergelijken is met toen, is het principe van scheiding van functies en parken in steden ook nu heel bruikbaar. Het tegenwoordige mengen van functies, zoals wonen op of nabij bedrijventerreinen of tussen bedrijven is gewoon geen goed idee. Ook in de huidige tijd leidt dit vaak tot klachten als gevolg van geluidsoverlast door bijvoorbeeld laden en lossen. Langdurige geluidsoverlast bij mensen is schadelijk voor de lange termijn en bedrijven kunnen worden geschaad in een normale bedrijfsvoering.

Ook in Nederland zijn prachtige ’tuinsteden’ te vinden, zoals tuindorp Het Lansink in Hengelo dat er nog steeds heel mooi uit ziet. Met name ook de grote vijver dat als buitenzwembad fungeert is uniek en prachtig om te zien. Tuindorp Vreewijk in Rotterdam ziet er ook nog heel mooi uit: mooie groene zones tussen woningen, watergangen en prettig om rond te wandelen.

Wat de pandemie me verder heeft duidelijk gemaakt is onze illusie om te denken dat alles maakbaar is. We zijn het contact met de natuur verloren – (‘bomen waar blaadjes van afvallen zijn maar lastig in de straat, ook dat moet geregeld worden door de gemeente’) en denken dat we alles kunnen regelen en voorspellen met apps en modellen. Het is goed om te beseffen dat het niet meer dan hulpmiddelen zijn en niet ‘de waarheid’. Of zoals de quote van de Britse statisticus George Box: ‘All models are wrong, some are useful’.

De ’tuinstad-zonering’ is als principe juist nu heel goed bruikbaar. Meer groene openbare ruimte in woonbuurten, sport- en trapveldjes, wandelpaden, etc. Ruimtes die voor iedereen toegankelijk zijn, zonder dat je geld hoeft uit te geven.

Hieronder is de tuinstadzonering aangegeven. Deze tekening is gebaseerd op de ideeën van Ebenezer Howard.